Wzorcowanie przyrządów pomiarowych co ile jest konieczne?

Wzorcowanie przyrządów pomiarowych to kluczowy element każdego systemu zarządzania jakością, ponieważ tylko regularna kontrola zgodności wskazań urządzeń pomiarowych pozwala zagwarantować wiarygodność wyników oraz bezpieczeństwo procesów. Ustalenie właściwej częstotliwości wzorcowania nie wynika z ogólnych przepisów, lecz wymaga dokładnej analizy indywidualnej sytuacji oraz rodzaju zastosowania konkretnego przyrządu. W tym artykule znajdziesz wyczerpujące odpowiedzi na pytanie wzorcowanie przyrządów pomiarowych co ile jest konieczne i dowiesz się, od czego zależy ten okres w praktyce.

Na czym polega wzorcowanie przyrządów pomiarowych?

Wzorcowanie przyrządów pomiarowych polega na porównaniu wskazań danego przyrządu z odpowiednim wzorcem pomiarowym, który posiada potwierdzoną i znaną dokładność. Cały proces realizowany jest w określonych warunkach środowiskowych i ma na celu zarówno identyfikację ewentualnych błędów pomiarowych, jak i oszacowanie niepewności pomiaru. Takie działanie potwierdza czy urządzenie pracuje zgodnie z wymaganiami oraz pozwala określić, czy nie przekracza ono dopuszczalnego błędu pomiarowego.

Wzorcowanie może być realizowane przez własnych specjalistów firmy lub zlecane zewnętrznym akredytowanym laboratoriom, które spełniają ścisłe kryteria i posiadają certyfikat zgodności z normą PN EN 17025, gwarantując wiarygodność oraz międzynarodową akceptowalność wyników wzorcowania. Proces ten zwiększa zaufanie do urządzeń stosowanych w procesach produkcyjnych, kontrolnych i badaniach laboratoryjnych.

Od czego zależy częstotliwość wzorcowania?

Nie ma jednoznacznych przepisów określających obowiązkową częstotliwość wzorcowania. Okres między wzorcowaniami zależy od wielu czynników specyficznych dla danego zastosowania i urządzenia. Decydują o tym między innymi:

• Rodzaj i typ przyrządu – urządzenia o stabilnych właściwościach, jak np. szklane termometry, mogą być wzorcowane rzadziej niż złożone przyrządy elektroniczne.
• Warunki eksploatacji – intensywność użytkowania, temperatura, zapylenie czy transport wpływają na zużycie oraz zdolność utrzymania dokładności przyrządu.
• Znaczenie pomiarów dla bezpieczeństwa i jakości – w branżach, gdzie pomiary mają krytyczne znaczenie dla zdrowia lub produkcji (np. farmacja, lotnictwo, medycyna), wzorcowanie realizuje się częściej.
• Ryzyko przekroczenia dopuszczalnych błędów – analiza konsekwencji błędnych pomiarów pozwala określić, kiedy urządzenie musi być skontrolowane.
• Intensywność i regularność użytkowania – sprzęt wykorzystywany codziennie, przez wiele godzin, będzie wymagać częstszej weryfikacji niż rzadko używany przyrząd zapasowy.
• Wymagania klienta lub wewnętrzne standardy – w części organizacji okresy wzorcowania zostają określone w politykach jakości lub zgodnie z normami branżowymi.

Wyznaczając czas do następnego wzorcowania, uwzględnia się również ocenę stabilności przyrządów, zmienne środowiskowe oraz historyczne dane dotyczące stabilności i niepewności pomiarów.

Jak często należy wzorcować przyrządy pomiarowe?

Najczęściej w praktyce przyjmuje się, że przyrządy intensywnie użytkowane oraz będące poddawane trudnym warunkom eksploatacji wzorcowane są co roku. Dla urządzeń wykorzystywanych sporadycznie lub w kontrolowanych warunkach, akceptowalny może być okres 2 lat między wzorcowaniami. Jeżeli mamy do czynienia z urządzeniami stabilnymi fizycznie, np. termometrami szklanymi nie wykazującymi uszkodzeń, to okres ten może wynosić nawet do 5 lat.

W branżach przemysłowych, zwłaszcza tam gdzie pomiary determinują bezpieczeństwo wyrobów, cykle wzorcowania ustalane są indywidualnie, z zachowaniem marginesu bezpieczeństwa. Sytuacje awaryjne, uszkodzenia lub podejrzenie nieprawidłowości w działaniu przyrządu zawsze stanowią podstawę do natychmiastowego wzorcowania niezależnie od zatwierdzonego harmonogramu.

Rola akredytowanego laboratorium w procesie wzorcowania

Dokonanie wzorcowania przez akredytowane laboratorium o potwierdzonych kompetencjach jest warunkiem wiarygodności dokumentacji technicznej i jakościowej. Laboratoria działające zgodnie z wymogami PN EN 17025 gwarantują nie tylko profesjonalizm, lecz także uznawalność świadectwa wzorcowania na arenie międzynarodowej co jest często wymagane w relacjach z partnerami biznesowymi.

Certyfikat wzorcowania wystawiony przez takie laboratorium potwierdza nie tylko uzyskaną dokładność przyrządu ale także możliwość dalszego korzystania z urządzenia w ramach określonych parametrów użytkowania aż do ustalonej daty kolejnego wzorcowania. Skorzystanie z usług zewnętrznego, specjalistycznego podmiotu pozwala także ograniczyć ryzyko pominięcia lub nieterminowego przeprowadzenia wzorcowania.

Jak ustalać optymalną częstotliwość wzorcowania?

Najbardziej optymalne rozwiązania opierają się na analizie historycznych danych, ocenie stabilności danego typu urządzenia oraz indywidualnych wymaganiach jakości i bezpieczeństwa procesów. Ważnym etapem jest wyznaczenie poziomu ryzyka związanego z przekroczeniem dopuszczalnych błędów pomiarowych oraz specyfiki środowiska pracy. Stała współpraca z laboratorium oraz bieżące monitorowanie pracy urządzeń pomagają adekwatnie reagować na pojawiające się niezgodności i dostosowywać harmonogramy wzorcowań w zależności od aktualnych potrzeb.

Dążąc do minimalizacji ryzyka, organizacje często rozpoczynają od częstszych wzorcowań, aby na podstawie własnych doświadczeń i uzyskiwanych wyników stopniowo wydłużać odstępy pomiędzy kalibracjami dla stabilnych i niezawodnych urządzeń.

Podsumowanie

Wzorcowanie przyrządów pomiarowych należy realizować z częstotliwością opartą o indywidualną analizę ryzyka, specyfikę zastosowań, intensywność eksploatacji i wymagania normy jakościowej. W praktyce okresy te mieszczą się zwykle w przedziale od roku do kilku lat i zależą zarówno od typu oraz stabilności przyrządu, jak również od konsekwencji wystąpienia błędów pomiarowych w danym procesie. W celu zapewnienia pełnej wiarygodności pomiarów zawsze należy korzystać z usług akredytowanych laboratoriów zgodnych ze standardem PN EN 17025. Regularne wzorcowanie to gwarancja skuteczności działań kontrolnych i produkcyjnych w każdej nowoczesnej organizacji.